In de zuiverste vorm verstaan we onder stress de spanning die je voelt wanneer de omgeving iets van jou eist en het bedreigend is wanneer je niet aan die eis voldoet. Anders gezegd: Stress is het gevoel dat je hebt als je je moet aanpassen aan iets dat je aanpassingsvermogen te boven dreigt te gaan.
Stress is het Engelse woord voor spanning. Je kunt spanning verdelen in gezonde en ongezonde spanning. Stress is er altijd geweest en zal er ook altijd zijn, maar wat nieuw is, is dat het aantal mensen met stress toeneemt en dat een groep mensen er soms zelfs ziek van wordt. Dit laatste is relatief nieuw. Niet voor niets heeft de Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) stress uitgeroepen tot de gezondheidsepidemie van de eenentwintigste eeuw.
Gezonde spanning ontstaat wanneer een stressreactie plaatsvindt op het moment dat je bijvoorbeeld je hand verb randt en je hand terugtrekt. Dit is een stressreactie die ons helpt. Maar je lijf geeft ook een lichamelijke reactie op bijvoorbeeld een negatieve gedachte over een situatie. Er is op dat moment geen noodzaak tot vechten, vluchten of verstijven, maar het lichaam komt toch terecht in dit proces. Dit hebben we te danken aan het verouderende stresssysteem. Dit systeem is niet ingericht op de steeds sneller veranderde maatschappij. Het zien van indrukwekkende nare beelden op het nieuws kunnen ervoor zorgen dat je hartslag omhoog gaat. Het verhogen van je hartslag associeert je hersenen met gevaar en dit kan een gevoel van angst of agressie teweeg brengen. Zo worden meerdere malen op een dag je stresssensoren geprikkeld, met alle gevolgen van dien.
Sommige stressoorzaken kun je gelukkig gewoon uitschakelen. Soms letterlijk, door bijvoorbeeld je mobiel uit te zetten of je werk zo te organiseren dat er rustmomenten ingebouwd zitten. We leven in een wereld waarin we overlopen van alle informatie die op ons afkomt en we leven in een prestatiegerichte maatschappij. Hierdoor kunnen mensen voortdurend een gevoel van ‘onder spanning staan’ ervaren. Dus regelmatig even de uitknop op de televisie, computer en andere zaken als social media uitdrukken is soms geen overbodige luxe. Hiermee bouw je meer relaxmomenten in en dit laat je weer bewust zijn van het hier en nu.
Maar ook figuurlijk gezien ervaar je veel stress. Door gedachten, die niet meer dan dat zijn, ontstaat stress in je hoofd. Daar kunnen de gedachten gelukkig ook weer uit. Als je weet dat jij het bent die jezelf zit gek te maken en niemand anders, kun je jezelf gaan bijsturen met hulp van een coach die, onder andere, ook gebruik maakt van mindfulness en ademhalingsoefeningen.
Een ander aspect bij het ervaren van stress zijn de verwachtingen die we allemaal hebben van onszelf en van onze omgeving. Of wat wij denken dat de omgeving van ons verlangt. Perfectionisme komt vaak voor onder mensen die veel stress ervaren. Helaas bestaat perfectie niet en streven perfectionisten dus altijd naar iets wat niet haalbaar is. Hoe energie vretend is dat! Een ander probleem kan zijn dat het lijf veel meer rust krijgt dan goed voor ons is, en het brein veel minder. We zijn dan uit balans geraakt.
Depressie, burn-out en overspannenheid zijn stress gerelateerde aandoeningen die jammer genoeg veel voorkomen, maar waar ook nog een taboe omheen hangt. Het voelt vaak als falen als het even niet zo lekker gaat. Dit toegeven aan jezelf en aan je omgeving is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Zeker omdat je al heel lang zo je best doet of hebt gedaan om maar door te blijven gaan is het soms moeilijker om weer bij jezelf op de rem te trappen. Daar is best wel lef voor nodig.